Alternatif ve tamamlayıcı tıp terimlerini gerek kanser teÅŸhisi, gerekse kanserden korunma ve tedavisinde duymuÅŸsunuzdur. Ancak bu yöntemlerin ne kadar güvenli olduÄŸunu biliyor musunuz?

Kanıtlanmış tedaviler bir dizi sıkı çalışmalar sonucunda güvenli ve etkili bulunan tedavi yöntemleridir. Bu çalışmalar sonucunda kullanılacak tedavi yöntemleri veya ilaçlar FDA (Amerikan Gıda ve Ä°laç Kurumu) tarafından onaylanarak kabul edilir. Öncelikle üzerinde çalışılan ilaç veya tedavi yönteminin insanlar için güvenli ve etkili olup olmadığını görmek için klinik çalışmalar yapılır. Ä°laç insanlar üzerinde kullanılmadan önce ise laboratuvarda ve hayvanlarda çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar yapıldıktan sonra, geliÅŸtirilen ilacın veya tedavi yönteminin güvenli olduÄŸu sonucuna varılırsa, hasta olan bireyler üzerinde ilacın etkisi incelenir. EÄŸer geliÅŸtirilen ilaç, hasta bireylerde olumlu etki yaratırsa FDA ilacın kullanımı için onay verebilir.

Tamamlayıcı terimi, etkisi kanıtlanmış olan tedavilere ek olarak uygulanan tedavileri içerir. Bu konuda stresi azaltmaya yönelik uygulanan meditasyon örnek olarak verilebilir. Tamamlayıcı yöntemler hastalığı iyileÅŸtirmeye yönelik deÄŸil, semptom ve iyilik halinin düzeltilmesinde kullanılabilir.

Alternatif yöntemler ise, kanseri iyileÅŸtiren tedaviler olarak tanımlanır. Ancak bu yöntemlerin etkisi yeteri kadar çalışma yapılmadığı için ya kanıtlanmamıştır ya da çalışmalar sonucunda etkisiz bulunmuÅŸtur. EÄŸer etkileri kanıtlanmış tedaviler yerine alternatif tedavi alıyorsanız, uygun olmayan veya etkisi olmayan tedavi neticesinde zarar görebilirsiniz.

Tedavi Sırasında Beslenmenizi Olumsuz Etkileyebilecek Yan Etkiler

Tedavi sırasında tek konsantre olmanız gereken kanserle savaÅŸmak olmalı. SaÄŸlıklı beslenmek, bu savaÅŸta güçlü kalmanızı saÄŸlarken, vücudunuzun gereksinimi olan besin öÄŸelerini de karşılamanızı saÄŸlayacaktır. Ancak tedavi sırasında, tedaviye baÄŸlı oluÅŸabilecek birtakım yan etkiler beslenmenizi olumsuz yönde etkileyebilir. Tedavi öncesinde, size uygulanacak olan tedavi ÅŸekli ve olası yan etkiler hakkında saÄŸlık personeli çeÅŸitli bilgiler verse de, bu yan etkiler kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸiklik gösterir. Bazı hastalar herhangi bir yan etki yaÅŸamazken, bazı hastalar da spesifik birkaç yan etkiyi daha yoÄŸun yaÅŸayabilmektedir. Birçok faktör ne tip yan etki yaÅŸayabileceÄŸinizi ve bunların ne kadar ağır olacağını etkiler. Bu faktörler arasında kanserin türü, tedavi edilen bölge, tedavinin ÅŸekli ve uzunluÄŸu ve tedavinin dozu bulunur.

Kendinizi Tedaviye Hazırlayın

Tedaviye baÅŸlayana kadar, bu tedavinin sizde bir etki yaratıp yaratmayacağını ya da yarattığı takdirde sizi nasıl etkileyeceÄŸini tam olarak bilemezsiniz. Bu tedaviye kendinizi hazırlamanın en iyi yolu, bu süreci; “kendinize konsantre olmanız ve iyileÅŸmeniz” olarak düÅŸünebilirsiniz.

Ä°ÅŸte size hazır olmak için birkaç yol:

Olumlu DüÅŸünün:

Tedaviye baÄŸlı geliÅŸebilecek komplikasyonlara duyduÄŸunuz kaygıyı, pozitif bir tutum göstererek, hissettiklerinizi konuÅŸup, kanser ve tedavi hakkında daha bilgili olarak azaltabilirsiniz. Sonuç olarak, tedavinin muhtemel komplikasyonlarıyla baÅŸa çıkma konusunda planlı olmak, kendinizi daha kontrol altında hissetmenizi ve tedaviye olan isteÄŸinizi korumanıza yardımcı olacaktır.

Tedaviye baÄŸlı geliÅŸebilecek muhtemel komplikasyonlar, birçok insanın yemek yemesini ya çok az etkiler ya da etkilemez. Yemek yemenizi engelleyecek bir komplikasyon geliÅŸmiÅŸ olsa dahi, bunlar hafiftir ve birçoÄŸu kanser tedavisi sonrası ortadan kaybolacaktır. GeliÅŸebilecek muhtemel komplikasyonları kontrol altına almak için çeÅŸitli ilaçlar da mevcuttur.

Sağlıklı Diyet

SaÄŸlıklı diyet insan vücudunun optimum ÅŸekilde fonksiyon gösterebilmesi için hayati önem taşır.

EÄŸer saÄŸlıklı bir diyet uygularsanız, tedavi süresince; gücünüzü korur, vücut dokularının yıpranmasını önler, dokularınızı yeniler ve infeksiyona karşı direncinizi sürdürürsünüz.

Sağlıklı beslenen bireyler her zaman tedavinin muhtemel komplikasyonlarıyla baş etme konusunda daha başarılıdırlar. Aslında bazı kanser tedavileri yeterli ve dengeli beslenen bireylerde daha etkili olmaktadır.

Kanser Tedavileri ve Beslenme

Ameliyat

Ameliyat kanser hücrelerini ve onu çevreleyen dokunun vücuttan alınması olarak tanımlanır. Ameliyat sonrasında, tedavi kemoterapi ve/veya radyoterapi ile desteklenebildiÄŸi gibi, ameliyat öncesinde tümörün küçültülebilmesi için radyoterapi ve/veya kemoterapi de uygulanabilir. OnkoloÄŸunuz çeÅŸitli tetkikler sonucunda nasıl bir tedavi planı çizeceÄŸini belirler. Ameliyat sonrasında yaralarınızın iyileÅŸmesi için protein ve kalori gereksiniminiz artar. Birçok insan ameliyat sonrasında aÄŸrı ve halsizlik yaÅŸadığı için, gereksinimi olan besin öÄŸelerini karşılayamayabilir. Ağız, yemek borusu, mide, ince ve kalın barsak gibi birtakım organların herhangi bir bölümü, cerrahi iÅŸlemle alındığı takdirde, vücudun gereksinim duyduÄŸu besin öÄŸelerini kullanma yeteneÄŸinde deÄŸiÅŸiklikler olabilir.  Ameliyattan önce, kırmızı kan hücrelerini etkileyen, kanı incelten veya pıhtı oluÅŸumunu saÄŸlayan (B6, folik asit, B12, E vitamini, K vitamini, omega-3, sarımsak, zencefil) herhangi bir vitamin desteÄŸi alıyorsanız bunu kesmeniz önerilir.

Ameliyat sonrası beslenme düzeni üç basamaklı planlanmalıdır;

Birinci basamakta sindirimi kolay sıvı gıdalar tercih edilmelidir. Bulantı, kusma veya ishaliniz varsa sıvı gıdaları katı gıdalara göre daha iyi tolere edebilirsiniz. Birinci basamaktaki sıvı gıdalar, ameliyat sonrası barsaklarınızı çok yormayan ve günlük yaklaşık 500 kaloriden oluÅŸan bir beslenme düzeninden meydana gelir. Bu basmakta su, limonata, açık çay, meyve suları (süzülmüÅŸ), süzülmüÅŸ sebze çorbaları gibi besinler bulunur. Bu düzen uzun süre sizin gereksiniminizi karşılayamadığından dolayı aksi belirtilmedikçe ameliyattan sonraki ikinci günde ikinci basamaÄŸa geçebilirsiniz.

Ä°kinci basmakta birinci basamakta bulunan besinlere ilave olarak, pirinç pilavı, her türlü meyve suyu, muhallebi, beyaz ekmek, ızgara et, tavuk, balık, süt gibi besinler yer alır. Kolay sindirilemediÄŸi için bulgur pilavı, kurubaklagiller, kepekli ekmek gibi posalı gıdaların yanında, gaz yapan karnabahar, lahana gibi sebzeler tüketilmemelidir.

Üçüncü basamak normal beslenme düzenini içerir.

Ameliyat sonrası birkaç öneri:

• Yiyecek ve içeceklerinizin kolay sindirilebilen ve düÅŸük yaÄŸlı olmasına dikkat edin. Posalı besinlerin sindirimi zor olduÄŸundan, bir süre posalı besinleri tercih etmeyin.
• Gaz yapan yiyeceklerden uzak durun (baklagiller, karnabahar, turp vs.)
• Gün içerisinde sıvı kaybını önlemek için sıvı tüketiminizi artırın.
• ÖÄŸün sayınızı artırarak az ve sık beslenin.
• Yemek yemek için acıkmayı beklemeyin, öÄŸünleriniz için belirlediÄŸiniz saatlerde yemek yiyin ve öÄŸün atlamamaya özen gösterin.
• Günlük aktivitelerinize saÄŸlık personelinin gözetimi altında mümkün olduÄŸunca çabuk dönmeye çalışın. YataÄŸa gerektiÄŸinden fazla bağımlı kalmayın.
• Proteinler eski gücünüze kavuÅŸmanızda ve yeni hücrelerin yapılmasında size yarar saÄŸlayan besin öÄŸelerinden biridir. Bu nedenle yumurta, et ve süt ürünlerinin tüketimini bir miktar artırabilirsiniz.
•  

Ameliyat sonrası yeteri kadar C vitamini, demir, kalsiyum, magnezyum ve potasyum aldığınızdan emin olun.

Radyoterapi

Radyoterapide, radyasyon kanserli bölgeye uygulanarak kanser hücrelerinin büyümesi ve bölünmesi engellenir. Radyasyon kanserli hücrelerin yanında, bu hücreleri çevreleyen saÄŸlıklı dokularda da bazı etkiler yaratabilmektedir. Ancak bu dokuların birçoÄŸu kendini yenileyebilme özelliÄŸine sahiptir.<

Kanserli hastalar genellikle 2 ila 9 hafta, haftada 5 gün radyoterapi görürler. Tedaviye baÄŸlı oluÅŸabilecek yan etkiler ise radyoterapinin uygulanacağı bölgeye, bölgenin büyüklüÄŸüne, uygulanacak toplam doza ve tedavi sayısına baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterir. BaÅŸ ve boyun bölgelerine uygulanan radyoterapi ağızda kızarıklık ve iritasyona, ağız kuruluÄŸuna, çiÄŸneme güçlüÄŸüne, tat duyusunda kayba, bulantı ve kusmaya neden olabilir. GöÄŸüs bölgesine uygulanan radyoterapi yutma güçlüÄŸüne yol açabilir. EÄŸer mide veya karın bölgesine radyasyon tedavisi alıyorsanız bulantı, kusma veya ishal gibi sorunlar yaÅŸayabilirsiniz.

Komplikasyonlar genellikle tedavinin ikinci ya da üçüncü haftasında baÅŸlar ve tedavinin 2/3’lük bölümü tamamlandığında en üst seviyeye ulaşır. Radyoterapi bittikten sonra birçok komplikasyon iki ile üç hafta içerisinde biter (ancak bazılar daha uzun sürebilir).

Kemoterapi

Kemoterapi hızlıca çoÄŸalan hücreleri öldürmek için tasalanmış çok güçlü ilaçların vücuda verilmesiyle uygulanır. Ä°laçlar genellikle damar ve ağız yoluyla uygulanır. Kemoterapi ilaçları kanser hücrelerine zarar verirken, yararlı hücrelerin de zarar görmesine neden olur. Kemik iliÄŸi, saç ve sindirim sistemini kaplayan mukoza hücreleri kemoterapi ilaçlarından yoÄŸun ÅŸekilde zarar gören bölgelerdir. Kemoterapi ilaçlarının bu bölgelerde yarattığı yıkımlar sonucunda birçok yan etki ortaya çıkabilir. Yan etkiler alınan kemoterapi ilacına, ilacın nasıl alındığına ve verilen doza göre farklılık gösterir. Kemoterapiye baÄŸlı olarak genellikle iÅŸtah kaybı, tat ve koku duyularında deÄŸiÅŸiklikler, ağız içi yaralar, bulantı, kusma, kabızlık, ishal, halsizlik, beyaz kürenin düÅŸmesi (beyaz kürenin düÅŸmesiyle infeksiyon riski artar) ve kiloda deÄŸiÅŸiklikler (kazanım ya da kayıp) gibi birtakım yan etkiler meydana gelir. Bu gibi yan etkiler sizin optimum beslenmenizi olumsuz yönde etkileyerek gücünüzün düÅŸmesine neden olabilir. Ä°lerleyen bölümlerde bu yan etkilerle baÅŸ etme konularında çeÅŸitli bilgiler bulacaksınız.

Ä°mmünoterapi

Biyolojik tedavi olarak da adlandırılan immünoterapi, vücudun doÄŸal bağışıklık sisteminin uyarılarak kanserle savaÅŸmasının saÄŸlanmasıdır. Ä°mmünoterapi bazen tek başına, bazen de adjuvan (baÅŸka bir tedaviyle beraber veya bir baÅŸka tedavi sonrası) olarak uygulanır. AraÅŸtırmacılar, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini algılamasını ve immün cevabı güçlendirerek kanser hücrelerinin yok edilmesini saÄŸlayan deÄŸiÅŸik immünoterapi tipleri geliÅŸtirmiÅŸlerdir.

Ä°mmünoterapiye baÄŸlı yan etkiler tedaviden tedaviye farklılık gösterir. Genel olarak immünoterapi ateÅŸ, halsizlik, zayıflık ve iÅŸtahsızlık gibi yan etkiler doÄŸururken, immünoterapi alan bireylerin protein ve enerji gereksinimleri diÄŸer kanser tedavilerinde olduÄŸu gibi artış gösterir. Bu yan etkilere baÄŸlı olarak yetersiz besin tüketen bireylerde zayıflama görüldüÄŸü gibi, zayıflığın devam etmesiyle malnütrisyon dediÄŸimiz yetersiz beslenme tablosu ortaya çıkabilir. Malnütrisyon beklenen iyileÅŸme sürecini olumsuz etkileyebilir.

EÄŸer kilo kaybeden bir grafiÄŸiniz varsa, yüksek kalori ve protein içeren yiyecekleri tercih edin. Sıvı içeren ve besleyici deÄŸeri yüksek bir beslenme ÅŸekli halsizliÄŸin ve dehidrasyonun (sıvı kaybı) önlenmesinde size yardımcı olabilir. EÄŸer bulantı ve kusma yaşıyorsanız, kendinizi yemek yemek için zorlamayın. Bu dönemde dehidrasyonu (sıvı kaybı) önlemek için su, meyve suyu ve ayran içmeyi deneyebilirsiniz.

Hormon Tedavisi

Belirli bazı hormonlar, özellikle meme ve prostat gibi bazı kanser türlerinin ortaya çıkmasına ve ilerlemesine neden olabilir. Hormon tedavisi, çeÅŸitli ilaçlar aracılığıyla bu hormonların üretimini veya aktivitesini engelleyerek uygulandığı gibi, hormonu salgılayan bezlerin ameliyatla alınmasıyla da uygulanabilir. Hormon tedavisi kanser hücrelerini öldürebildiÄ